Đòn bẩy giúp Lạng Sơn tìm kiếm nguồn nước dưới đất

Lạng Sơn là 1 trong 44 tỉnh, thành phố nằm trong Chương trình “Điều tra, tìm kiếm nguồn nước dưới đất để cung cấp nước sinh hoạt ở các vùng núi cao, vùng khan hiếm nước” được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 264/QĐ-TTg ngày 02/3/2015. Đây là cơ hội góp phần vào việc giải quyết vấn đề thiếu nước sinh hoạt tại tỉnh vùng cao này.

       Bất cập từ một số chương trình tìm kiếm nguồn nước
Thời gian qua, việc tìm kiếm nguồn nước để cung cấp nước sinh hoạt ở các xã vùng cao, vùng khan hiếm nước trên địa bàn tỉnh đã được quan tâm thực hiện. Thông qua các chương trình mục tiêu như: 134, 135, chương trình cấp NSVSMT nông thôn, công trình đầu tư xây dựng từ các tổ chức phi Chính phủ… đã mang lại những hiệu quả nhất định. Nhưng tình trạng thiếu nước vẫn xảy ra, nhất là vào mùa khô hạn (30-40% số dân ở nông thôn thiếu nước sinh hoạt về mùa khô).
Mặt khác, Lạng Sơn là tỉnh nằm ở vị trí thượng nguồn của các con sông lớn nên ít được hưởng lợi từ nguồn nước quá cảnh. Hiện toàn tỉnh có mức đảm bảo cấp nước tự nhiên bình quân đầu người trên 8.000 m³/người/năm, thấp hơn so với mức bình quân của cả nước (9.608 m³/người/năm), đây là một trong những điểm hạn chế về tài nguyên nước của tỉnh.
Tính đến nay, toàn tỉnh có gần 5.000 công trình cấp nước sinh hoạt, trong đó bao gồm cả giếng đào, giếng khoan, bể chứa nước tập trung… để cung cấp nước sinh hoạt cho nhân dân. Năm 2014 kinh phí ngân sách dành cho chương trình Mục tiêu quốc gia NSVSMT nông thôn là trên 31 tỷ đồng. Năm 2015 sẽ dành kinh phí trên 48 tỷ đồng để đầu tư xây mới, nâng cấp các công trình NSVSMT. Tuy nhiên, việc đầu tư mới dừng lại ở việc tìm ra nguồn nước, còn xác định trữ lượng, chất lượng và định hướng khai thác, bàn giao cho địa phương quản lý, mức độ đầu tư cho công tác cấp nước sạch đến người dân là rất ít. Trong 11 huyện, thành phố của tỉnh, trừ thành phố Lạng Sơn với khoảng 75% dân số được cấp nước, còn lại tỷ lệ người được hưởng nước sạch rất khác nhau, trong đó cao nhất là huyện Cao Lộc đạt 37% và thấp nhất là huyện Văn Quan chỉ đạt 21%.
Ông Hoàng Sơn Hải, Chánh Văn phòng Sở TN&MT Lạng Sơn cho biết: Sở dĩ tỉnh chưa thực hiện được việc điều tra xác định trữ lượng, chất lượng nước, cũng như khai dẫn nguồn nước là do thiếu nguồn kinh phí và yếu trong việc nghiên cứu ứng dụng công nghệ để xử lý, cấp nước sạch thích ứng với điều kiện vùng núi cao, vùng khan hiếm nước. Để khắc phục điều này rất cần sự hỗ trợ của các cấp, bộ ngành chức năng.
       Cơ hội để người dân dùng nước sạch
Chương trình “Điều tra, tìm kiếm nguồn nước dưới đất để cung cấp nước sinh hoạt ở các vùng núi cao, vùng khan hiếm nước” do Chính phủ hỗ trợ, về cơ bản sẽ khắc phục được các nguyên nhân tồn tại trước đây, và kỳ vọng sẽ đem lại nguồn nước cho người dân vùng khó khăn một cách hiệu quả bền vững.
Mục tiêu chương trình là tìm kiếm nguồn nước dưới đất tại các vùng núi cao, vùng khan hiếm nước để cung cấp nước sinh hoạt, tạo điều kiện nâng cao đời sống nhân dân, đặc biệt là vùng đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2015 – 2020.
Lạng Sơn thuộc nhóm các địa phương thực hiện trong giai đoạn I (2015-2017). Các hoạt động được hỗ trợ gồm: điều tra, tìm kiếm xác định trữ lượng, chất lượng nguồn nước dưới đất tại các vùng có nhu cầu cấp bách nhất về nguồn nước; nghiên cứu, lựa chọn mô hình cấp nước, công nghệ và giải pháp kỹ thuật để khai thác nguồn nước; khai dẫn các nguồn nước có trữ lượng và chất lượng đảm bảo, xây dựng công trình cấp nước phục vụ nhân dân. Căn cứ nhiệm vụ của từng dự án cụ thể, hàng năm Bộ TN&MT thống nhất với các bộ liên quan bố trí ngân sách để thực hiện tại địa phương.
Hiện tại, UBND tỉnh giao cho Sở TN&MT phối hợp với các huyện, thành phố tiến hành khảo sát thực tế, rà soát nhu cầu, tổng hợp đầy đủ thông tin, dữ liệu về khai thác, sử dụng nước sinh hoạt tại các vùng núi cao, vùng khan hiếm nước trên địa bàn; đề xuất điều tra, tìm kiếm nguồn nước dưới đất, làm rõ mức độ ưu tiên thực hiện trong giai đoạn I (2015-2017), đề xuất  thực hiện giai đoạn II (2018- 2020).
Theo ông Nguyễn Đình Duyệt, Phó Giám đốc Sở TN&MT, hiện Sở đang đôn đốc, hướng dẫn công tác tổng hợp số liệu từ các huyện, dự kiến trong tháng 7/2015 sẽ thống kê những vùng có nhu cầu cấp bách về nguồn nước trên địa bàn tỉnh. Sau đó gửi Bộ TN&MT xem xét, xác định cụ thể vùng điều tra, tìm kiếm nguồn nước dưới đất và điều kiện để thực hiện thành công các mô hình cấp nước an toàn, bền vững cho nhân dân.